Ile zarabia pisarz?

Takiej awantury w świecie literackim dawno nie było. I nie dotyczy ona żadnych kwestii literackich, tylko pieniędzy. Pisarka Kaja Malanowska (nominowana do Paszportów POLITYKI i Nagrody NIKE) poskarżyła się najpierw na Facebooku, że na książce „Patrz na mnie, Klaro” zarobiła 6800 zł. „Tyle za 16 miesięcy mojej ciężkiej pracy. Wiem, że wkurwiające jest wylewanie frustracji na FB, ale mam ochotę strzelić sobie w łeb”. Posypały się komentarze innych osób piszących: Jakub Żulczyk nazwał jej postawę mazgajeniem, Jacek Dehnel zwrócił uwagę, że poeci i tłumacze nie dostają nawet tyle.

Większość komentujących zdziwiło, że pisarka dopiero teraz odkryła, że na pisaniu książek się raczej nie zarabia. „Pisarz nigdy nie powinien się niczego spodziewać, osobliwie jeśli nie pisze akurat prozy gatunkowej, nastawionej wyłącznie na komercyjny sukces, jeśli zaś ma jakieś ambicje literackie, to spodziewać się , że zgarnie za swoje pisanie kupę hajsu – doprawdy brawurowa naiwność” – napisał Krzysztof Varga w swoim felietonie.

Na to Malanowska w swoim felietonie wyjaśniła, że chodziło jej tak naprawdę o stan rynku wydawniczego i upadek czytelnictwa. Tylko zaraz, chwileczkę, według niej winni są też czytelnicy, bo nie kupili książki? Rząd, bo nie wspiera czytelnictwa? Istnieje w tym myśleniu zbyt proste przejście – czy gdyby poziom czytelnictwa w Polsce był wyższy, to jej książka sprzedałaby się lepiej?

Dyskusja zaczęła być komentowana też jako męski atak na kobietę pisarkę. Znając Vargę, gdyby Malanowska nie była kobietą, jego felieton byłby równie nieprzyjemny, ten autor tak ma. Spychanie dyskusji na tory męskiego szowinizmu zamyka szansę rozmowy na tematy istotne. Bo nie warto rozmawiać o emocjach, ale o chorobach rynku wydawniczego mówić trzeba. Najlepiej sytuację pisarza ilustruje grafika z „Wyborczej” przedstawiająca, kto i ile zarabia na egzemplarzu książki:
Otóż dla autora (i agenta, jeśli on jest) idzie ok. 2 złote ze sprzedanego egzemplarza, który kosztuje 40 zł. Nie ma wątpliwości, że największym problemem rynku jest dystrybucja – taki Empik, jak mówią autorzy i wydawcy, kasuje ok 45% ceny detalicznej książki i gwarantuje sobie prawo do zwrotu niesprzedanych egzemplarzy do hurtowni. Hurtownia – 10–15%. Wydawnictwo zarabia niewiele więcej, a ma spore koszty w postaci druku, składu itp. Autor jest na samym końcu.

Polski rynek wydawniczy jest dzikim krajem – dzikie zasady stosują wszyscy gracze: również wydawcy, którzy dają autorom nieuczciwe umowy albo procesują się z autorami o zaliczki. Wszystkie strefy rynku wymagają regulacji. Tu zgoda. A wracając do ostrych reakcji na głos Malanowskiej – wiele osób zauważyło, że jest ona i tak w sytuacji uprzywilejowanej. Inni mogą tylko o takiej marzyć. Sylwia Kubryńska wydała książkę, ale nie dostała ani złotówki: „Z czego więc żyje pisarz? Kaja Malanowska mówi, że pisarz ma »mamusię« albo bogatego małżonka. Ale są tacy, co nie mają ani »mamusi«, ani bogatego małżonka, mają za to dzieci na utrzymaniu i oprócz pisania książek muszą dodatkowo pracować. Większość moich znajomych pisarzy pracuje. Ja też. Pracuję na etacie osiem godzin dziennie. Poza tym piszę do czasopism, dorabiam jak umiem. Mam to szczęście, że robię to, co lubię, a gdy mnie opęta, rzucam się do pisania. Nie mam czasu strzelać sobie w łeb”. A w dzisiejszej „Gazecie Wyborczej” przeczytamy, jak się zarabia na pisaniu w Polsce i na świecie.

Dobrą ilustracją tej sytuacji jest amerykański żart: „Czym się zajmujesz? Jestem pisarzem. No tak, ale jak zarabiasz na życie?”. Musimy też pamiętać, że żyjemy w czasach, w których coraz więcej ludzi pisze, a coraz mniej kupuje książki. Czytelniku, jesteś poszukiwany 🙂