W czasie wojny czyta się więcej

We Lwowie nie czuje się wojny. To już inne miasto niż rok temu, całe niebiesko-żółte, kobiety i mężczyźni w narodowych koszulach z haftem, patriotyczne tiszerty i tatuaże. Na Święto Niepodległości, jak opowiadali mi znajomi, Lwów był pełen dziewczyn w wiankach na głowach (to też symbol patriotyczny), które mówiły po rosyjsku, bo przyjechały świętować ze wschodu kraju. Przez ten rok Ukraińcy zyskali tożsamość, poczucie dumy i odrębności. To się Putinowi udało. Ale wojna jest cały czas w tle, na kamienicach klepsydry, każdy zna kogoś, kto pojechał walczyć. Coroczne Forum Wydawców, najważniejsze targi książki na Ukrainie, w tym roku rozpoczęły się w kościele św. Piotra i Pawła, w którym codzienne odbywają się pogrzeby. Przemawiał duchowny, mówił o kulturze i wierze, które tworzą wspólnotę – jak u nas w latach 80. (dziś trudno to sobie wyobrazić).

Jechałam na Forum Wydawców z niepokojem – jak tu rozmawiać o literaturze, o czytaniu (ukazał się ukraiński przekład mojej „Książki o czytaniu”)? Wszystko takie niepoważne wobec bezpośredniego zagrożenia – najwięcej na Wschód pojechało właśnie młodych chłopców z zachodu Ukrainy.

Tymczasem Forum Wydawców w tym roku przeżywało oblężenie takie samo – jeśli nie większe – niż przed rokiem. Nie było wydawców z Rosji ani książek wyprodukowanych w Rosji, były książki po rosyjsku wydawane na Ukrainie. Stoisko Wydawnictwa Starego Lwa szturmowali od rana do nocy. Wygląda na to, że w czasie niespokojnym czyta się więcej. Bo takiej żarłoczności na książki nie widziałam u nas na żadnych targach. fot. Roman Konyk

Niewielkie Wydawnictwo Starego Lwa ma imponujące ambicje – zaczynali od książek dla dzieci, a teraz wydają m.in. Stasiuka, Sofję Andruchowycz, prozę światową i ukraińską, poezje, książki kucharskie. Na targach mieli aż 30 nowości. No i mnóstwo pięknie ilustrowanych książek dla dzieci – choćby międzynarodowy bestseller, czyli „Mapy” Mizielińskich, do których powstała specjalna mapa Ukrainy. „Mapy” znalazłam pięknie wyeksponowane w klubokawiarni „Kopalnia Kawy” na rynku Lwowa. – Tanie jak barszcz! – donośnym głosem reklamowała książki sprzedawczyni na stoisku. Rzeczywiście, na Ukrainie książki są tanie, a pisarze i literatura mają o wiele większe znaczenie niż w Polsce. Poeta Serhij Żadan na swoich koncertach gromadzi publiczność podobnie liczną i zbuntowaną jak ta sprzed lat w Jarocinie. On sam, pobity w Charkowie, stał się poetą bardem.

Ale potrzebne są nie tylko protest-songi, na Forum Wydawców nagrodę otrzymało wydawnictwo, w którym ukazał się tom przełożonych właśnie opowiadań Tadeusza Borowskiego czy książka Ficowskiego o Schulzu i eseje o starożytności. Żarłoczność tak, ale też godny pozazdroszczenia apetyt na ważną literaturę.